Thursday, September 02, 2010

Arangkada of Leo Lastimosa for September 3, 2010

Bayad sa utang

Mao pa gani pagkahuman nakog dayeg sa pasiunang mga lakang ni Cebu City Mayor Michael Rama pagpalambo sa pangalagad sa Cebu City Medical Center (CCMC), gitapokan ko sa mga pasyente nga pulos may reklamo.  Usa nila paryente sa pasyente sa OB-Gyne ward nga naayo na unta apan wa pagawasa kay may bayranan pang P3,000.  Nakugang ko sa kasayuran.  Nakalimot na ba diayng kadagkoan sa CCMC sa Hospital Detention Law?  Nga nagdili sa mga tamblanan pagtanggong sa ilang mga pasyente tungod lang sa wa pa maimpas nga bayranan?
Pribadong mga tambalanan sa Sugbo napugos pagtuman sa balaod human gisugo sa hukmanan.  Nganong ang tambalanan sa kagamhanan nangahas man paglapas sa lagda?

-o0o-

Ang mga tambalanan naneguro lang nga mabayran sila sa mga pasyente.  Kay kadaghan na sila nabiktima sa mga pasyente nga wa na pakita pagbayad sa ilang nahibiling mga utang.  Nagbuntaog ang utang sa mga pasyente nga di na matultolan kay wa diay motug-an sa tinuod nilang mga ngan ug pinuy-anan.
Apan ang kalapasan sa balaod di angayng himuong sukaranan paghimo og laing kalapasan sa balaod.  Ang pagtanggong sa mga pasyente tungod lang sa utang di tawhanon ni makiangayon.  Kasagaran mosangpot lang hinuon sa pagburot sa utang tungod sa dugang mga adlaw sa pagbilanggo nila sa tambalanan inay pagtugot sa mga pasyente nga makagawas na aron makatabang pagpangita og bayad.

-o0o-

Ubos sa balaod, ang pagpagawas sa mga pasyente di makapapas sa ilang obligasyon pagbayad sa utang.  Papirmahon sila og promissory note nga mag-detalye unsaon pagbayad, pilay datahan matag buwan ug kanus-a maimpasan ang obligasyon.
Way garantiya nga mabayran ang utang.  Bisan sa pirmado nga promissory note, mahimong mosibat lang gihapon ang mga pasyente.  Di hinuon monopoliya sa mga tambalanan ang suliran sa pagpaningil sa utang.  Apan ang ubang mga patigayon nakakita og mas makiangayon ug makitawhanon nga mga paagi sa pagpanalipod sa ilang mga interes.

-o0o-

Gawas pa, dakong eskandalo alang sa mga institusyon kansang labing mahinungdanong tahas mao ang pagtambal sa mga masakiton ug pagluwas og mga kinabuhi nga modangop sa bangis nga mga paagi pagpalambo sa ilang patigayon.  Ang mga tambalanan nga niisip nga mas mahinungdanon ang kuwarta kay sa kinabuhi maoy mobalibad sa mga pasyente nga way ikahatag nga deposito.  Sila say mopalayas sa mga pasyente nga wa nay ikalahutay sa nagbuntaog nang bayranan.
Way molalis nga bisan sa kabalaanon sa tahas sa mga tambalanan kinahanglan silang mokita aron makapadayon sa ilang pangalagad, makasuhol sa ilang mga kawani ug makapalambo sa ilang kahimanan.  Wa hinuoy motuo sa pangangkon sa mga tambalanan nga nahulga sila sa nagbuntaog nga utang sa ilang mga pasyente.  Gawas nga way usa nilang nanera, ang pribadong mga tambalanan padayong nidako ug nidaghan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com